Het was december, 1951. De Amsterdamse Rijnstraat lag er wat troosteloos en verregend bij. In de drukke winkel, die men in de volksmond ‘de Toko’ noemde en waar ze zowel parfumerieën als keukenbenodigdheden voor handen hadden, verkochten ze ook briketten en petroleum.
Het jongetje stond tegen de halflange rokken en de kuiten van de winkelende vrouwen aan te kijken. Hij voelde zich onbehaaglijk. Moeder stond bijna bij de toonbank. Keek ze nu maar even naar hem. maar nee, ze had alleen oog voor de vrouw die voor haar aan de beurt was. Zachtjes trok hij aan haar rok. ‘Mam…!’
Moeder veegde achter haar rug het handje weg. ‘Even wachten, we gaan zo naar huis.’ riep ze tegen de toonbank.
‘Ik moet plassen.’
‘Houd het nog even op, dat kun je best. Ik ben zo klaar.’
‘Nietes, ik moet héél nodig, toe nouhou.’
Een paar vrouwen keken zwijgend afkeurend naar het dreinende kind. Moeder deed haar bestelling. ‘Doe maar drie liter’, zei ze tegen de winkeljuffrouw en schoof haar lege petroleumkan kan over de toonbank.
Het jongetje hield het niet meer. Wringend wipte hij op zijn voeten heen en weer. ‘Mamma, ik moet echt.’ Zijn hoge stemmetje klonk schel door de winkel. Moeder was juist aan het afrekenen en riep jachtig: ‘EVEN wachten, we gaan zo.’
Op dat moment voelde het jongetje de warme plas zijn broekje instromen. Oei, dat was fout. Meteen in paniek brulde hij: ‘mamaaaaa’ en klauwde zich met twee handen in de rok van zijn moeder.
Geschrokken draaide moeder zich om en gaf hem een fikse draai om de oren. ‘Stouterd, kun je je weer niet gedragen in de winkel. Kijk mijn rok eens, de hele zoom is los. Ze greep de kleine jongen bij zijn arm en trok hem boos de winkel uit. ‘Verdorie, en nog in je broek geplast ook. Altijd wat met jou. Vanavond zal ik het aan je vader vertellen en dan zwaait er wat. Reken maar!
Het jongetje schrok. Van vader was hij bang. Als die kwaad werd, was hij nog niet jarig. ‘Nee, mam, niet vertellen, riep hij half huilend. Ik zal voortaan altijd lief zijn. Mam, alstublieft!’
‘Nou, ik zal er over nadenken,’ zei moeder streng. ‘Het hangt er vanaf hoe je je de rest van de dag gedraagt.’
Thuis werd hij verschoond en daarna zat hij urenlang zoet te kleuren. Maar in hem school diepe angst, want straks kwam vader thuis.
Als hij nu een heel mooie tekening voor mama zou maken, zou ze het dan misschien niet vertellen?
Welkom bij Plato Online
Plato Online 
Agossie, ik heb echt te doen met het jongetje. Tja die opvoeding van vroeger, er werd nogal eens gedreigd met vader als die thuiskwam. En die arme kindjes van toen maar in hun piepzak zitten voor wat er nu weer boven hun hoofd zou hangen. Mooi beschreven werkelijkheid.
Angst
een angstgevoel heeft gewoonlijk ergens een bron
het kan een druppeltje zijn
of een stroom zoals de Rijn
sommigen zien al druppels vóór de regenbui begon
Graag gelezen, Plato.
Lenjef
Ik stuur een hele dikke knuffel voor dat arme kereltje.
Marja, dat arme kereltje is inmiddels 63 hoor 🙂
Toch krijg je een knuffel van mij.
En het gebeurd dagelijks weer Plato. Helaas op allerlei verschillende manieren. Een kind zou nooit ‘verstoten’ mogen worden om wat voor reden dan ook. Het heeft zo’n grote impact. Daar kan ik wakker van liggen.
Als je het dichtbij ziet gebeuren breekt je hart.
En wat is dan de juiste aanpak?
Er spelen zoveel omstandigheden mee.
Maar hopen dat al die kereltjes goed terecht komen (als ze 63 zijn). 🙂
ja inderdaad zo ben ik ook opgevoed…wacht maar tot je vader thuis komt….. nou werd vader wel boos maar die schreeuwde alleen maar….. klappen uitdelen deed hij hoogstzelden, die herinner ik me overigens nog als de dag van gisteren 😉
Arm ventje… hopelijk was zijn tekening mooi genoeg.
Ach dat arme jochie, maar zo ging het vaak wel… De papa was vaak de boeman… dus moest je mama te vriend houden… Ben benieuwd of die tekening geholpen heeft…
Ik heb dat nooit zo meegemaakt, maar mijn moeder dreigde er wel eens mee naar mijn zusje toe… gewoon uit machteloosheid denk ik, want het was een vreselijk nest en soms geen land mee te bezeilen 😉
Mijn moeder deed dat ook wel eens, niet dat ik me daar iets van aantrok,maar toch…. ik was ook zo,n vervelend nest waar Trees over schrijft.
Terwijl ik aan het lezen was kreeg ik zo,n medelijden met dat jochie, wat moet dat kind zich benauwd hebben gevoeld!
Arm mannetje,
gelukkig heb ik pampers 😉
he, wat een rot ervaring.
zo ging dat vroeger he, als kind hing je helemaal onderaan de pikorde.
Subtiel commentaar Hanneke…. pikorde…. 🙂
Bah, dat non-fictie zit mij helemaal niet lekker. Het gebeurt nog overal, maar altijd bij een ander… althans, dat hoop je dan.
In dit geval gebeurde het helemaal niet bij een ander, IkenMij.
Nee Willem, dat heb ik begrepen.
Tja, wat kan ik ervan zeggen? Zo ging het blijkbaar in veel gezinnen, lang geleden. Zo gaat het misschien nog steeds in veel gezinnen. Triest. Zelf gelukkig geen ervaring mee.
Ik heb te doen met het kereltje…..Een lieve moeder, maar toch een klap….. Was toen gewoon
Ja vroeger werd je gewoon mishandeld. Dat heette toen opvoeding.
OT niet opvakantie maar ikheb een Ipad.
Geen kind meer aan mijzelf.
En wordfeud natuurlijk. Noodfonds,
Gr eva
Zeker weten dat moeder het niet aan vader heeft verteld.,maar de angst bleef hè ?
Ik weet er alles van stil gelezen en diep bedroefd.
Plato,
Ik zie het gebeuren. Een aangrijpende ervaring!
Groetjes,
jeer
Het word je koud om het hart , je hoorde het toen zo vaak een soort psychische mishandeling dat iedereen dacht dat het normaal was. Wat dat betreft heb ik ongelooflijke lieve ouders gehad. wat misschien hetzelfde geluk was als in een welvarend land geboren worden.
Groetjes.
Ach, arm jongetje, hij had nog zo gezegd dat hij moest plassen.
Niet eerlijk dat moeder zo boos werd, aan de andere kant wel weer begrijpelijk, dat moeder boos werd.
De angst voor vader vind ik het meest trieste in dit verhaal.
Prachtig sfeervol en heel beeldend verteld, Plato, ik zie ze zo staan in de winkel.
Een voor mij heel herkenbare tijd en omgeving. 😉
Ik zie dat jongetje ook zo staan, Willie… zoiets vergeet je nooit. Dit was mijn jeugd…moeder was liefde…vader was angst.
Maar wat is liefde, als die er alleen is als je voldoet aan en niet onvoorwaardelijk is……..
Ik zie hier toch niet liefde van die moeder hoor. Boos worden als je moet plassen en dreigen met vader?
Nee, zoiets maakte ik gelukkig niet mee.
Nostalgisch aandoend verhaal.
Ach ach ach, dat arme jochie……ook al issie al 63.
Ik ben blij dat ik niet van die tijd ben, herken je verhaaltje dan ook niet in eigen persoon, maar helaas gebeuren dit soort dingen nog altijd….en dan vraagt half Nederland zich hoe sommige volwassenen zich zo vreemd gedragen!
Een verhaal die ik niet herken uit mijn kinderwereld.
Mijn ouders gingen daar heel anders mee om.
Je beschrijft hier de angst van de moeder en angst van het kind uit vervlogen jaren.
Tja je kunt hier zo een heel verhaal bij schrijven over.
Hoe mensen elkaar in de tang houden.
gelukkig was ik nooit en te nimmer bang voor mijn vader.
Wel was ik wel eens boos (glimlach)
Prachtig verwoord. Nog 10 of 20 jaartjes erbij en alles wordt keurig voor je opgevangen. 🙂
@ OT
Plato,
Helaas heb ik geen andere foto waar de Ponte di Calatrava op staat, maar als je er op googled (afbeeldingen), dan krijg je genoeg plaatjes.
Bedankt voor de reactie en laat die “thee” maar zitten. Ik kan er niets aan veranderen,
Groetjes,
jeer
och arm plaatje, wat zal het manneke balen zeg,
jij kan zo heerlijk beeldend schrijven dat ik het hier warm op mijn enkels voel worden 🙂
“god zijn dank is het de kat die me kopjes komt geven ” 🙂
Phoe ……….. wat zet je in dit verhaal een benauwende sfeer neer zeg!! Echt knap …. ik voel die angst van het ventje ……………. maar ook mijn eigen angst uit mijn jeugd. Het gevoel : ik moet het goed doen, anders!
Bij mijn was mijn vader de zachtaardige, dus het was bij mij gelijk raak!
Gelukkig is het lang gelden 😉
Ik mag die moeder niet. Wat een rot streek ik heb er geen andere woorden voor.
Mus, dat dreigen met aan vader vertellen was inderdaad niet fijn. Maar toch wil ik haar geen onrecht aandoen. Voor de rest was mijn moeder namelijk hartstikke goed voor ons. Ze maakte het altijd gezellig, stond altijd achter ons, ook later toen vader al weg was en nog later, toen we de deur al uit waren. Ze was vaak moeder en vader tegelijk. In haar huwelijk had ze het niet makkelijk. Ze had de pech van een door zijn jeugd gefrustreerde en soms agressieve man te houden die veel manifestatieruimte voor zichzelf nodig had en eigenlijk dat gedoe met kinderen er niet bij kon hebben. Hij zat nooit lekker in zijn vel. Pas tientallen jaren later realiseerde ik me hoe moeilijk hij in het leven stond en hoeveel pijn dat ook hem gekost moet hebben. Moeder verzette zich van tijd tot tijd maar dolf telkens het onderspit. Vaak wilde ze van hem af maar: ‘waar moet ik naar toe.’ In 1966 ging hij er vandoor, ik was toen 17. Ondanks de toen ontstane armoede werd ons leven daarna een stuk stabieler.
Enfin, dit alles om
Het is goed dat je op mijn primaire reactie in gaat Plaat.
Ik heb natuurlijk geen idee van de omstandigheden in jou jeugd , door wat je nu schrijft kijk ik anders tegen je moeder aan.
Maar voor de gebeurtenis in de winkel heeft ze niet de schoonheidsprijs verdient.
Nu ik er nog eens over nadenk doet het me weer pijn.
Inmiddels zul je wel over de zwaarste schok heen zijn. Anderzijnds heb je het geschreven alsof het je gisteren overkomen is.
Wij hebben een CD met liedjes van Sesamstraat. Een liedje in het bijzonder (gezongen door Gerda Havertong) wil ik je niet onthouden:
Vroeger was een plas doen in je broek
een schande voor je ouders, voor familie en bezoek.
Je stond voor schut, voor paal, voor gek
met in je broek of jurk een kleine natte plek.
De burgemeester en de koningin die waren kwaad
en je werd nog jaren nagewezen op de straat,
dus je ontplofte liever midden in de klas,
dan dat je het in je broek deed, die vreselijke plas.
Vroeger, als een kind in de broek had geplast,
dan werd hij door zijn vader opgesloten in de kast
zonder eten, zonder drinken, zeven weken.
Alleen omdat het kindje in zijn broekje had gezeken!
En daarna moest de stakker met zijn broekje, nat van pis,
nog minstens zeven jaar naar de gevangenis.
Daar kreeg hij slaag op water en op brood
en daarom noemen ze ‘een plas doen’ nog steeds ‘hoge nood’.
Wat leeft een kind vandaag toch in een mooie tijd:
is je broek nat, dan roept men ‘flinke vent’ of ‘flinke meid’.
Als je in je broek plast, zijn alle mensen blij.
Dan roepen ze in koor: ‘Hoera, hoera, joechei!
Heel goed gedaan, hoera, driewerf hoera, hoezee!’
Geen enkel kind hoeft tegenwoordig meer naar de wc.
Die akelige tijden zijn goddank voorbij!
Hoera, hoera, hoezee! Hoezee, hoezee, joechee!
Mijn vader is overigens nooit een “boeman” geweest. Hij is het type man dat je heel telerugesteld aankijkt, en dat komt harder aan dan een pats op de billen.
Niet echt begripvolle ouders. Maar ja, vroegah ging alles anders eej.
Prachtig en ontroerend verhaal. Wat een invoelende moeder…
Armoe als bindmiddel
door diepe armoede gedreven
zijn velen met smart
in de ziel en het hart
liefdeloos bij elkaar gebleven
Een ontroerend verhaal waarin ik de tijdsgeest duidelijk herken. Het dreigen kan volgens mij gezien worden als een vorm van onmacht. Het was zeker geen uiting van liefdeloosheid, integendeel. Met dit versje wil ik niemand kwetsen, gewoon de tijdsgeest een kleur geven. Het staat los van jouw persoonlijke verhaal.
Graag gelezen, Plato.
Dankjewel!
Lenjef
Dank je wel, Lenjef. Je voelt die tijdgeest goed aan. Het is zeker een deel van de waarheid. Die andere delen zijn: toch ook wel liefde, sleur, wat zullen de mensen er wel van zeggen, het hoort nu eenmaal zo en …zo zijn we het in ons milieu gewoon. Een mix van zaken dus.
Arm ventje!
Waarom worden vaders toch altijd (gebeurd nog steeds hoor!) als boeman gebruikt….
X Wilma.
arm jongetje…. hij krijgt de schuld van de f out van moeder….
als kinderen zeggen dat ze ‘moeten’, dan moeten ouders gewoon luisteren….
en dreigen met de andere ouder…tja…. daar maak ik niet eens woorden aan vuil.
ik heb te doen met het jongetje (en net zo hard met de moeder overigens)
Och Plato….wat een droevig verhaal. En zo ontzettend goed te begrijpen. Vroeger “legde men zijn oor niet op je zieltje te rusten”.
Bij ons was het overigens andersom. Ik was als de dood voor de reacties van mijn moeder. Maar mijn vader was de goedheid en het geduld zelve.
En och.. wie weet waar we waren zonder die ouderwetse jeugd?
Groetjes,
Janny
Vannacht (ja echt) moest ik nog aan je verhaal denken. Ik snap niet zo goed waarom de dames je zo onvriendelijk aankeken en behandelden. Zij waren ongetwijfeld ook allemaal moeders. Ik blijf het een sneu verhaal vinden, en je hebt er vast niks van opgestoken…
Het dreigement “ik vertel het aan je vader” ken ik ook uit mijn jeugd, Plato en ik denk, veel leeftijdsgenoten met ons. Alleen, mijn ervaring is dat het zelden werd uitgevoerd.
En dat maakte het toch een stuk minder barbaars, dacht ik zo.
Maar was dat bij jou thuis dan anders……?
Plassen in je broek, wat een schande als het je overkwam, maar wat akelig als daarna de angst ook nog eens je hele dag verpestte. Een driejarige kan je niet de schuld geven van zoiets, het is geen opzet maar pech. Ik vind echt dat die moeder hier een steekje laat vallen.
Ik denk dat deze angst wel herkenbaar is voor de meeste onder ons… Hebben we niet allemaal zo’n gelijkaardige situatie meegemaakt?
moeder liefde, vader angst.. gelukkig heb ik dit nooit zo ervaren.
toch had de situatie in de ‘toko’ ook een alledaagse kunnen zijn. helaas. hoe vaak ik niet zie dat er niet naar kinderen geluisterd wordt en ze vervolgens op hun kop krijgen voor iets wat voorkomen had kunnen worden als ouders hadden opgelet/geluisterd..
ouderschap is de grootste uitdaging in het leven. ^^
Het lezen van zo’n verhaal alleen al laat een deukje achter in mijn hart. Laat staan als je het meemaakt. Wat is dit mooi geschreven. Maar wat is dit een verdrietig verhaal. Ik vind het mooi dat je het in je reactie nog opneemt voor je moeder. Jammer dat je als kind de wijsheid van nu niet had… als je toen op die manier naar je vader had kunnen kijken en het had kunnen ‘relativeren’, dat had een hoop leed bespaard.
tja plassen dat was wat kon je zware straf voor krijgen
tanden poetsen zonder je mond te spoelen andes zou je water drinken en in bed plassen .
Wat zielig… 😦
Het “als grote mensen praten moeten kinderen zwijgen” dat hier volgens mij meespeelt komt ook mij heel bekend voor. En soms werd en wordt daardoor wel eens een mededeling gemist waar beter wel op gelet had kunnen worden en nog steeds gebeurd het dat dan het kind de schuld krijgt “omdat het niets gezegd heeft”.